Yüksekte Çalışmalarda Genel Bilgilendirme
Yüksekliği nasıl tanımlarız?
Adım atarak çıkamayacağımız yerler veya düştüğünüzde yaralanma, ölüm riski olan her noktayı yüksek olarak tanımlayabiliriz. Başka bir tanım ile bir nesnenin bulunduğu yerden yukarı da olma durumudur.
Yüksekte çalışma nedir?
Ülkemizde yürürlükten kaldırılan tüzüklerimize göre yüksekte çalışma; İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünde dört metreden fazla olan yerler, Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünde ise tabandan itibaren üç metreden daha fazla olan, düşme veya kayma tehlikesi bulunan yerler şeklinde farklı mesafeler olarak tanımlanmıştır. Yapı İşlerinde İş Sağlığı Ve Güvenliği Yönetmeliği Ek – 4 yapı alanları için asgari sağlık ve güvenlik şartları A maddesine göre; seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda yapılan çalışma; yüksekte çalışma olarak kabul edilir.
İş güvenliği açısından yüksekte çalışmayı tanımlarken uluslararası uygulamaları göz önüne aldığımızda, insan bedenin ölçü olarak alındığını görebiliriz. İnsanların boyları birbirinden farklı olsa da bir insanın denge noktası ikinci bel omurudur. Bu yaklaşık olarak insanın göbek hizasına gelir. Bir başka deyişle, ikinci bel omurunu geçen yerler yüksek, bu seviyenin üstünde yapılan çalışmalarda yüksekte çalışma kabul edilir ve bu mesafenin üstünde çalışma yapılırken mutlaka çalışanların uygun kişisel koruyucu donanımlar, teknik ekipmanlar ile desteklenmesi gerekmektedir.
Yüksekte çalışma yapılan yerler nerelerdir?
Çalışma yapılan yerler her zaman yer üstünde olmayabilir. Yer altında yapılan çalışmalarda da yüksekte çalışmalar yapılmaktadır. Tünelleri, madenleri, kuyuları örnek gösterebiliriz. Birçok özel çalışma alanlarında yüksekte çalışma yer almaktadır. Çalışma yapılacak yere ulaşmak ve çalışma yerinden başlangıç noktasına geri dönmek de yüksekte çalışma kapsamımdadır. Yapılacak çalışmalar için iş izin sistemi ile birlikte “İş Tehlike Analizi” de hazırlanmalıdır. Birçok konuda çalışanlara yardımcı olacaktır.
- Enerji hatları
- Baz istasyonları
- Köprüler
- Barajlar
- Tersaneler
- İnşaatlar
- Havaalanları
- Ormancılık faaliyetleri
- Binaların dış bakımı ve temizliği (camların silinmesi)
- Fabrikalar
- Oyun parkları
- Maden ocakları, taş kırma sahaları, beton santrallerinin içerinde birçok alanda da yüksekte çalışmalar yer almaktadır.
Yüksekte çalışmaya hazırlık nasıl olmalıdır?
Çalışmaya başlamadan önce işin yapılacağı ortam ile ilgili mutlaka bir takım hazırlıklar gerekmektedir. Bu hazırlık aşağıdaki konuları içermelidir.
- Risk değerlendirmesi yapılması
- Risk değerlendirmesine uygun olarak işin en güvenli yapılış yönteminin belirlenmesi
- Çalışma planının hazırlanması
- Çalışma esnasında olabilecek kaza ve sonrasında kurtarmanın nasıl yapılacağının belirlenmesi
- İş başı konuşmalarının yapılması
- Yüksekte çalışmada öncelikli toplu koruma önlemelerinin sağlanması
- İşaret ve işaretçilere uyulması
- Toplu koruma yöntemleri yok ise, KKD ve yüksekte güvenli çalışmayı sağlayacak teknik malzemelerin hazırlanması
- Çalışanların toplu koruma, çalışma alanındaki tehlikeleri tanıyabilmesi
- KKD ve teknik malzemeler konusunda eğitim seviyelerinin tespit edilmesi
- Sağlık beyanlarının alınması şeklinde kontrol listesine uygun sıra ile hazırlıklar yapılmalıdır.
Yüksekte çalışmayı 3 aşamada incelemek gerekmektedir. 1. İşin öncesi, 2. İşin yapılışı, 3. İşin bitimi sonrası. Yüksekte yapılacak çalışmalar öncesinde iş sahibinden veya saha yetkilisinden mutlaka izin alınmalı ve çalışma izni formu ve görevlendirme formu doldurulmalıdır. Çalışmalar sırasında yapılacak işlerin, iş süresinin, kullanılacak ekipmanların, çalışacak personelin, işle ilgili planlamanın ve daha bir çok konunun bu formda bulunması gerekmektedir.
Yüksekte Çalışmada KKD seçimi nasıl yapılmalıdır?
Yüksekte çalışma yapan personeller çok tehlikeli işler kapsamında çalıştıklarından dolayı kullanacakları ekipmanların KKD direktifine göre kategori 3’ e uygun ekipmanlar kullanmalıdır. Ülkemiz de standart ve belgesi olmayan hiçbir ürü satılmamalı ve alınmamalıdır.
Kategori 3 nedir? KKD Yönetmeliğinde KKD Piyasaya Arzı Madde 5’e göre CE işareti taşımak zorundadır. Bu Yönetmeliğe göre CE işareti taşımayan KKD’ ler hiçbir amaçla kullanılamaz, satılamaz, fuarlarda sergilenemez ve tanıtımı yapılamaz. (Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği Madde 5)
Kullanılacak ekipmanların üzerinde standart bilgileri, üretim seri numarası, üretici bilgisi olmalıdır. Etiket kullanılamayan ekipmanlarda ise standart, üretici bilgisi ve seri numara olması gerekmektedir. Aşağıda uygun bir etiket örneği yer almaktadır.
Yüksekte çalışmada kullanılacak ekipmanlar nelerdir?
- Kask/Baret (EN 397 – EN 12492)
- İş gözlüğü (EN 166)
- Tam korumalı vücut kuşamı (EN 358 – EN 361 – EN 813)
- Eldiven (EN388)
- Çift kollu lanyard (EN 354, EN 355, EN 362, EN 12275)
- Pozisyon alma lanyardı (EN 358, EN 353-2)
- İş kıyafeti
- İş ayakkabısı (S3)
Listelemiş olduğum ekipmanlar yüksekte çalışmalarda kullanılacak en azami ekipmanlar olup, yapılacak işin yerine niteliğine göre ekipmanların sayısı artabilecektir. Risk analizi ve işin en güvenli yapılış yöntemlerinde bu seçime yardımcı olacaktır.
Yüksekte kimler çalışmalıdır?
Fizikken / ruhen işe uygun olan, eğitim ve deneyimli kişiler çalışmalıdır. Fizikken / ruhen işyeri hekiminden alınan işe giriş muayene raporu ve ek tetkiklerdir. Eğitimler ise; temel isg, elektrik işlerinde isg, uygulamalı yüksekte çalışma ve kurtarma, daha teknik çalışmalar var ise iple erişim teknisyenliği eğitimleridir. Deneyim ise; en az 1 yıl yüksekte çalışmış kişiler olmalıdır. Her yüksekte çalışma ekibi en az 2 kişi olmak üzere ideal 3 kişiden oluşur. Her ekipte mutlaka yüksekte çalışma deneyimi olan çalışanlar bulunur. Deneyimsiz çalışanlar mutlaka gözetim altında çalıştırılır.
Sonuç olarak yüksekte çalışma konusunda detaylı çalışmalar yapılmalıdır. İşin güvenli bir şekilde tamamlanabilmesi için her aşamanın titizlik ile ele alınması gerekmektedir. Ülkemizin acil olarak “Yüksekte Çalışma Yönetmeliği” bunun ile birlikte de standart çalışmasına ihtiyacı vardır. İngilizlerin 2005 yılında yayınladığı “The Work at Height Regulations 2005” örnek olarak değerlendirilebilir.
Yüksekte güvenli çalışmalar diliyorum
Ali Şahin